Klasyka filmu: kino polskie

Z tego względu zamiast męczyć siebie i dręczyć Was, postanowiłem ominąć lata 90. szerokim łukiem. i zamiast tego przypomnieć, co nasza ojczyzna wniosła do światowego kina. A wniosła wiele. Podobnie jak przy poprzednich częściach cyklu uznałem, że warto pominąć kilka oczywistych pozycji, które są znane niemal każdemu Polakowi. Oczywiście, nie jest to lista najlepszych polskich filmów, lecz raczej nostalgiczna podróż autora przez rodzime kino. Zapraszam!

“Tak, ja nie mam nic, ty nie masz nic, on nie ma nic. To razem właśnie mamy tyle, w sam raz tyle, żeby założyć wielką fabrykę…”. Zapadł mi jakoś głęboko w pamięć ten cytat i nie może zniknąć od 10 lat. Samej książki szczerze nie znoszę, ale jej ekranizacja jest prawdziwym arcydziełem polskiego kina. Nie tylko z powodu genialnego Olbrychskiego.

Choć za scenariusz odpowiadał Marek Hłasko, nie zobaczymy go w napisach końcowych. Stało się tak, gdyż zmieniono na zbyt pozytywne, zdaniem pisarza, zakończenie (mały spoiler, jednak nie wszyscy giną…). Mimo tego “Baza ludzi umarłych” pozostaje jednym z najwybitniejszych polskich filmów tamtych lat, a zaraz dziełem, które powinien zobaczyć każdy miłośnik kina.

Pana Krzysztofa Kieślowskiego chyba nie muszę nikomu przedstawiać. Za to jedno z jego najwybitniejszych dzieł - “Amatora”, wielu nie miało okazji zobaczyć. A naprawdę warto. Film Kieślowskiego to nie tylko opowieść o prostym robotniku, który odkrywa szarości otaczającego go świata dzięki obiektywowi kamery. “Amator” to także historia miłości do kina i sztuki w najczystszej, bo szczerej i prostej postaci.

Wojciech Has - to nazwisko powinno wystarczyć jako reklama. Nazwisko Holoubek zresztą również... Dla wielu rola w "Pętli" była najlepszą w karierze aktora. Mroczny, pozbawiony nadziei i szczęścia film, rozgrywający się w równie ponurym i martwym, zniszczonym wojną mieście, jest jednym z najlepszych opowieści w historii kina o alkoholizmie i upadku. I nie zmienia tego teatralne aktorstwo lat 50.

O “co by było gdyby” powstało wiele filmów. Ale równie dobrych jak “Przypadek” - żaden. Film Krzysztofa Kieślowskiego to kolejne dzieło reżysera, które potrafi zostać w głowie na wiele lat. Trzy możliwe warianty życia Witka Długosza mówią zdecydowanie więcej o czasach komunizmu niż niejeden podręcznik historii.

Dzieło przy którym produkcje Tima Burtona wydają się szare, nudne i zwyczajne. A przy tym jeden z najwspanialszych filmów w historii polskiego kina. Oparte na opowiadaniach Brunona Schulza “Sanatorium pod klepsydrą” to więcej niż film. To głęboka, porywająca i surrealistyczna opowieść o przemijaniu i poszukiwaniu sensu życia.

Za odwagę nie jednemu przyszło zapłacić własną karierą. Ten właśnie los spotkał Ryszarda Bugajskiego, który po nakręceniu w 1982 roku “Przesłuchania” musiał uciekać z kraju. Oficjalna premiera jego dzieła nastąpiła dopiero w 1989 roku. Warto było jednak czekać tyle lat na możliwość zobaczenia tego filmu. Jak również niezwykłej roli Krystyny Jandy.

Miałem pewne opory, by umieszczać na tej liście film Romana Polańskiego. W końcu szczyt jego kariery i najlepsze realizacje powstawały bardzo daleko od naszej ojczyzny. Pisząc jednak o polskim kinie, ciężko nie wspomnieć o tej postaci i jej wkładzie w dorobek światowej kinematografii. Czemu akurat “Lokator”? Po prostu czuję niesamowity sentyment do tego filmu...

Mateusz Kaczyński